|
Güney Amerika anakarasında bir ülke. Yasal adı (İspanyolca) República Bolivariana de Venezuela olup "Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti" anlamına gelir.
Kuzeyinde Karayip Denizi, doğusunda Guyana, güneyinde Brezilya ile batısında Kolombiya ile çevrilidir. Venezuela açıklarında Küçük Antiller adaları olan Aruba, Kurasao, Bonaire (son ikisi Hollanda Antilleri'ne bağlı) ile Trinidad ve Tobago ada devletçikleri bulunur.
// if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "göster"; var tocHideText = "gizle"; showTocToggle(); } // Tarih [değiştir]
İspanyolların Güney Amerika'da ilk sürekli yerleşimlerinden biridir. Başarısız birkaç ayaklanmadan sonra, ülke sonunda İspanya'dan bağımsızlığını ünlü Simon Bolivar önderliğinde 1821'de kazanmıştır. Bağımsızlığının ilk yıllarında şimdiki Kolombiya, Panama ile Ekvator'la birlikte Büyük Kolombiya'nın bir parçasını oluşturan Venezuela, 1830 yılında bu birlikten ayrılmıştır.
Venezuela'nın yakın tarihinde, 19. yüzyılın tümü ile 20. yüzyıl başları siyasal çalkantılar, diktatörlükler ve devrimlerle doludur. 1958'de ordunun doğrudan yönetimden çekilmesinden sonra ülke sorunsuz olmasa da, kesintisizce sivillerce yönetilmiştir. 1992 Yılında yarbay Hugo Chávez önderliğindeki ordudaki ayaklanmacı öğeler, seçimlerle işbaşına gelmiş ama yolsuz başkan Carlos Andrés Pérez'a karşı yönetimden düşürme girişiminde bulunmuşsalar da, başarızlığa uğramışlardır. Bu girişim 80 sivil ile 17 askerin ölümüne yolaçmıştır. Chávez ile işbirlikçileri hainlikle yargılanıp cezaevine konulmuşsalar da, sonunda Perez yolsuzluktan başkanlıktan düşürülmüştür. Chávez'in yolsuz başkan Perez'e karşi direnişdeki rolü, onun özellikle yoksul Venezuelalılar arasında sevilmesine ve sonunda da 1994 yılında o günkü başkan Rafael Caldera'nin affıyla özgür bırakılmasını sağlamıştır.
Daha sonra 1998 başkanlık seçimlerine yeni kurulan "Beşinci Cumhuriyet Devinimi" adlı partiyle katılan Chávez, oyların yüzde 56'sını alarak başkan seçilmiştir. 1999 Yılında bu partinin girişimleriyle yeni anayasa hazırlanmış ve halkoylamasıyla kabul edilmiştir. 2000 Yılında oylarin % 59'unu alarak yeniden başkan seçilen Chávez'e meclis Kasım 2000'de bir yıl boyunca ülkeyi kararname ile yönetme yetkisi vermiştir. Bu bir yıl içerisinde Chávez'in özellikle tarım ile petrol alanlarında büyük düzenlemeler içeren 49 kararname çıkarması, ülkedeki o ana kadar egemen olan güçler arasında tedirginlik yaratmış ve düzenlemelerin dirençle karşılaşmasına ve kutuplaşmalara yolaçmıştır. 2001'in Aralık ayında ülkenin büyük işveren ve işçi sendikaları genel işi bırakma eylemi girişiminde bulunmuşlardır. 2002'de ordu ile sivil toplumun bazı öğeleri Chávez'i darbe ile başkanlıktan düşürmüşler, ancak Chávez halk ve ordu desteği ile 48 saat içerisinde görevine geri getirilmiştir. Venezuela petrolünün en büyük alıcısı olan ABD'nin başarısız darbedeki rolü tartışılmış ama kanıtlanmamıştır. 15 Ağustos 2004'de yapılan halkoylamasını Chávez oyların %58'ini alarak kazanmıştır. Ülkedeki Chávez karşıtı güçler halkoylamasınde yolsuzluklar olduğunu öne sürmüşlerse de, oylamanın geçerliliği Amerika Devletler Örgütü ile ABD'deki Carter Kurumunca onaylanmıştır.
Venezuela Güney Amerika Uluslar Topluluğu 'nun bir üyesidir.
Güney Amerika'nın kuzeyinde, Karayip Denizi ve Kuzey Atlas Okyanusu kıyısında, Kolombiya ile Guyana arasında yer alır. 8 00 Kuzey enlemi, 66 00 Batı boylamında, Güney Amerika, Orta Amerika ve Karayipler ile sınırlı, yüzölçümü 916,445 km², sınırları toplam 4,993 km, sınırlarıBrezilya 2,200 km, Kolombiya 2,050 km, Guyana 743 km olup, sahil şeridi 2,800 km, tropikal iklime sahip, Kuzeybatıda And Dağları ve Maracaibo ovaları, orta kısımda ovalar, güneydoğuda Guyana dağlık arazisi yer alır.
Deniz seviyesinden yüksekliği en alçak noktası Karayip Denizi 0 m, en yüksek noktası Pico Bolivar (La Columna) 5,007 m, doğal kaynakları: Petrol, doğal gaz, altın, boksit, diğer mineraller, değerli taşlar Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %4 daimi ekinler: %1 otlaklar: %20 ormanlık arazi: %34 diğer: %41 (1993 verileri) Sulanan arazi: 1,900 km² (1993 verileri) Doğal afetler: Su baskınları, toprak kaymaları, periyodik kuraklıklar
Nüfus: 23,916,810 (Temmuz 2001 verileri) Nüfus artış oranı: %1.56 (2001 verileri) Mülteci oranı: -0.15 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini) Bebek ölüm oranı: 25.37 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini) Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 73.31 yıl erkeklerde: 70.29 yıl kadınlarda: 76.56 yıl (2001 verileri) Ortalama çocuk sayısı: 2.46 çocuk/1 kadın (2001 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.49 (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 62,000 (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 2,000 (1999 verileri) Ulus: Venezuelalı Nüfusun etnik dağılımı: İspanyol, İtalyan, Portekiz, Arap, Alman, Afrikalı, yerli halk Din: Roma Katolikleri %96, Protestan %2, diğer %2 Diller: İspanyolca (resmi), bir takım yerel lehçeler Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler toplam nüfusta: : %91.1 erkekler: %91.8 kadınlar: %90.3 (1995 verileri)
Venezuela Cumhuriyeti Başkanlık Tipi Cumhuriyet ile yönetilir. Başkent Karakas olup, idari bölümler; 23 eyalet,1 federal bölge, ve 1 federal bağımlı; Amazonas, Anzoategui, Apure, Aragua, Barinas, Bolivar, Carabobo, Cojedes, Delta Amacuro, Dependencias Federales, Distrito Federal, Falcon, Guarico, Lara, Merida, Miranda, Monagas, Nueva Esparta, Portuguesa, Sucre, Tachira, Trujillo, Vargas, Yaracuy, Zulia
Bağımsızlık günü; 5 Temmuz 1811 (İspanya'dan), Milli bayramı Bağımsızlık Günü'dür.
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar [değiştir]
MERCOSUR
Caricom (Karayipler Topluluğu ve Ortak Pazarı),
CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi),
CDB (Karayipler Kalkınma Bankası),
ECLAC (Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu),
FAO (Tarım ve Gıda Örgütü),
IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası),
IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı),
IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası),
ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü),
ICC (Milletlerarası Ticaret Odası),
ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu),
ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu),
IFC (Uluslararası Finansman Kurumu),
IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu),
IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü),
ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü),
IMF (Uluslararası Para Fonu),
IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü),
Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü),
Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı),
IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi),
IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı),
ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü),
ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği),
LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği),
OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı),
OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu),
OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı),
PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi),
UN (Birleşmiş Milletler),
UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı),
UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü),
UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü),
UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu),
UPU (Dünya Posta Birliği),
WCL (Dünya Emek Konfederasyonu),
WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu),
WHO (Dünya Sağlık Örgütü),
WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı),
WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü),
WToO (Dünya Turizm Örgütü),
WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 146.2 milyar $ (2000 verileri) GSYİH - reel büyüme: %3.2 (2000 verileri) GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %5 endüstri: %24 hizmet: %71 (1999 verileri) Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %13 (2000) İş gücü: 9.9 milyon (1999) İşsizlik oranı: %14 (2000 verileri) Endüstri: petrol, demir, yapı malzemeleri, gıda maddeleri, tekstil, çelik, alüminyum, motorlu araçlar Elektrik üretimi: 81.215 milyar kWh (1999) Elektrik tüketimi: 75.53 milyar kWh (1999) Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999) Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999) Tarım ürünleri: Mısır, şekerkamışı, pirinç, muz, sebze, kahve, et, süt, yumurta, balık İhracat: 32.8 milyar $ (2000) İhracat ürünleri: petrol, boksit ve alüminyum, çelik, kimyasallar, tarım ürünleri İhracat ortakları: ABD ve Porto Riko %57, Kolombiya, Brezilya, Japonya, Almanya, Hollanda, İtalya (1999) İthalat: 14.7 milyar $ (2000) İthalat ürünleri: Hammaddeler, makine ve parça, taşıt ekipmanları, yapı malzemeleri İthalat ortakları: ABD %53, Japonya, Kolombiya, İtalya, Almanya, Fransa, Brezilya, Kanada (1999) Dış borç tutarı: 34 milyar $ (2000) Para birimi: Bolivar (VEB) Para birimi kodu: VEB Mali yıl: Takvim yılı
İletişim Bilgileri
Kullanılan telefon hatları: 2,600,000.00 (1998) Telefon kodu: 58 Radyo yayın istasyonları: AM 201, kısa dalga 11 (1998) Radyolar: 10.75 milyon (1997) Televizyon yayını yapan istasyonlar: 66 (1997) Televizyonlar: 4.1 milyon (1997) Internet kısaltması: .ve Internet servis sağlayıcıları: 16 (2000) Internet kullanıcıları: 400,000 (2000)
Ulaşım ve Taşımacılık
Demiryolları: 584 km Karayolları: 96,155 km (1997 verileri) Su yoları: 7,100 km Boru hatları: Ham petrol 6,370 km; petrol ürünleri 480 km; doğal gaz 4,010 km Limanları: Amuay, Bajo Grande, El Tablazo, La Guaira, La Salina, Maracaibo, Matanzas, Palua, Puerto Cabello, Puerto la Cruz, Puerto Ordaz, Puerto Sucre, Punta Cardon Hava alanları: 371 (2000 verileri) Helikopter alanları: 1 (2000 verileri)
|
